از حیرت احمدشاه قاجار تا امروز که هجده شرکت هواپیمایی در آسمان ایران فعال هستند، بیش از یک قرن می گذرد. عمر بسیاری از ایرباس ها و بوئینگ های ناوگان هوایی ایران به سر رسیده، هر چند که هنوز باز نشسته نشده اند. اگر می خواهید با اولین های صنعت هوایی ایران آشنا شوید، مطلب زیر برایتان جالب خواهد بود:
• اولین خلبان ایرانی: نخستین ایرانی که دوره آموزش خلبانی دید کلنل محمدتقی خان پسیان بود که برای آموزش فنون نظامی به کشور آلمان اعزام شد و در ادامه دوره آموزش مدتی نیز برای یادگیری تکنیک هوانوردی آموزش دید. هر چند که وی در سال ۱۲۹۶ خورشیدی و پس از ۳۳ سورتی پرواز آموزشی به علت بیماری از ادامه پرواز چشم پوشی نمود و هیچگاه به تنهایی به عنوان خلبان با یک هواپیما پرواز نکرد.
• اولین فرودگاه ایران، فرودگاه قلعه مرغی بود که برای نخستین بار در مرداد ۱۳۰۱ مورد بهره برداری قرار گرفت.
• اولین هواپیمای ایران در سال ۱۳۰۱ خورشیدی از نمایندگی شرکت” یونکرس” در تهران برای ارتش خریداری شد تا از آن به عنوان هواپیمای ارتباطی و ترابری نظامی استفاده شود.
• اولین خلبان رسمی ایران، سرهنگ احمدخان نخجوان بود. او به همراه نخستین دسته از افسران ارتش در خرداد ۱۳۰۲ برای آموزش خلبانی به فرانسه اعزام شد. وی نخستین ایرانی بود که توانست دوره خلبانی را گذرانده و گواهینامه خلبانی دریافت کند. نخستین پرواز مستقل او در دی ۱۳۰۳ خورشیدی انجام شد. او همچنین نخستین خلبان ایرانی بود که در تهران فرود آمد (پنجم اسفند ۱۳۰۴ خورشید). احمدخان نخجوان همچنین پیشگام پرواز در مسیر طولانی پاریس-تهران نیز بود.
• اولین پروازخلبانی: عیسی خان اشتوداخ نخستین خلبان ایرانی بود که در آسمان ایران پرواز کرد. این پرواز در بهمن ۱۳۰۴ از ورای مرزهای ایران از شهر باکو آغاز شد. عیسی اشتوداخ با گذشتن از مرز وارد ایران شده و به علت کمبود سوخت در نزدیکی قزوین فرود آمد. او به علت بدی آب و هوا و پوشیده شدن زمین از برف سنگین به ناچار تا یک ماه در آن ناحیه ماند و سرانجام در اسفند ۱۳۰۴ به سوی تهران پرواز کرد.
• اولین شرکت هواپیمایی درایران شرکت یونکرس بود. شرکتی دارای ملیت آلمانی که برای اولین بار تأسیسات هواپیمایی را در ایران به وجود آورد.
• اولین رئیس ستاد هواپیمایی ایران محمود خسروانی بود که در اردیبهشت ۱۳۱۷ به این سمت گمارده شد. پیش از او یک سرهنگ بلژیکی به نام” ویکتور بیور” و پیش از وی هم یک سرهنگ سوئدی این سمت را به عهده داشتند.
• اولین کارخانه هواپیماسازی”مونتاژ”ایران، کارخانجات هواپیمایی شهباز بود که در سال ۱۳۱۴ پایه گذاری شدند. لوازم این کارخانجات برای انجام تعمیرات اساسی و مونتاژ قطعات هواپیماهای مختلف در سال ۱۳۱۲ از انگلستان خریداری شد. این کارخانجات تا پیش از سال ۱۳۲۰ شماری بسیاری هواپیماهای آموزشی و جنگی ساخته و به نیروی هوایی تحویل داد.
• اولین سازمان هواپیمایی ایران، هواپیمایی کل قشون بود که نخستین نهاد ناوابسته در زمینه هوانوردی در ایران به شمار می رفت. این سازمان در خرداد ۱۳۰۳ بنیان گذاشته و سرهنگ احمدخان نخجوان به فرماندهی آن منصوب شد.
